Vùng tây nam Phần Lan mở rộng đã góp phần tạo thành một đại công quốc trên danh nghĩa vào năm 1581, khi vua Johan III của Thụy Điển, hồi còn là một vị hoàng tử đã giữ danh hiệu Công tước Phần Lan (1556-1561/63), mở rộng danh sách những chức danh phụ của các vua Thụy Điển lên một cách đáng kể. Tước hiệu Đại công tước Phần Lan chẳng mang lại bất kỳ quyền tự chủ nào dành cho người Phần Lan bởi vì Phần Lan đang là một phần hợp nhất của Vương quốc Thụy Điển với đại diện đầy đủ của quốc hội đối với các vùng của nó. Trong hai thế kỷ tiếp theo, tước hiệu này được sử dụng bởi một số người kế nhiệm ngôi vua của Johan, nhưng không phải là tất cả. Thông thường, nó chỉ là một danh hiệu phụ của nhà vua và được sử dụng vào những dịp trang trọng. Tuy nhiên, vào năm 1802 biểu hiện một dấu hiệu cho thấy quyết tâm giữ lại Phần Lan bên trong Thụy Điển khi phải đối mặt với áp lực gia tăng của phía Nga, Vua Gustav IV Adolf đã trao lại danh hiệu này cho người con trai mới sinh của mình là Hoàng tử Carl Gustaf nhưng ba năm sau đó vị hoàng tử này cũng lâm trọng bệnh qua đời.

Trong cuộc chiến tranh Phần Lan giữa Thụy Điển và Nga, Hội nghị bốn Đẳng cấp của xứ Phần Lan bị chiếm đóng đã nhóm họp tại Nghị viện Porvoo vào ngày 29 tháng 3 năm 1809 cam kết bày tỏ lòng trung thành với Aleksandr I của Nga để đổi lấy sự đảm bảo về luật pháp và quyền tự do cũng như tôn giáo sẽ được giữ nguyên vẹn. Sau thất bại của Thụy Điển trong cuộc chiến và việc ký kết Hiệp ước Fredrikshamn vào ngày 17 tháng 9 năm 1809, Phần Lan đã trở thành một Đại công quốc tự trị thực sự bên trong đế quốc chuyên quyền của người Nga mặc dù sự cân bằng bình thường về quyền lực giữa quốc vương và nghị viện căn cứ vào thuế má đã không diễn ra kể từ khi Hoàng đế có thể dựa trên phần còn lại từ đế quốc rộng lớn của mình. Tước hiệu "Đại công tước Phần Lan" đã được bổ sung vào danh sách dài các chức danh của hoàng đế Nga. Sau khi trở về Phần Lan vào năm 1812, Gustaf Mauritz Armfelt sinh trưởng ở Phần Lan trở thành ủy viên hội đồng cho Hoàng đế Nga. Armfelt được coi là công cụ trong việc đảm bảo Đại công quốc như một thực thể có quyền tự chủ tương đối lớn bên trong lãnh thổ Nga, và để khôi phục lại cái gọi là Cổ Phần Lan đã bị mất vào tay Nga theo Hiệp ước Nystad năm 1721.